Met melk meer mans
Op 19 juli 1938 werd in Helmond bij de Coöperatieve Melkinrichting “De Eendracht” een nieuw fabrieksgebouw met installatie in gebruik genomen.
De melkfabriek was in Helmond bekend onder de naam “Hemepro” wat een afkorting was van: Helmondse Melk Producten. Bij die feestelijke opening mocht burgemeester Moons met een zilveren schaartje de blauwgele linten, in de bedrijfskleur, doorknippen. De fabriek aan de Beelsstraat bleef tot 1984 in gebruik. Toen sloot de poort voorgoed; het bedrijf ging op in DMV-Campina.
In de Peel bleef het verwerken van de melk beperkt tot het maken van boter. Dat werd tot het eind van de negentiende eeuw altijd door de boerin gedaan. De meeste boeren hadden maar enkele koeien. Dat leverde zo weinig melk op dat het niet rendabel was de melk af te romen om van de room boter te maken; men gebruikte de volle melk. De boerin ging vaak zelf met haar boter naar de markt in de stad om deze te verkopen. Het fabrieksmatig produceren van boter was niet weggelegd voor de kleine boeren. Het aanschaffen van een handcentrifuge om de melk te ontromen was voor hen niet rendabel. Het ontstaan van particuliere boterfabriekjes was voor hen de oplossing. Door de slechte infrastructuur kwamen grotere boterfabrieken slecht van de grond; een grotere melkaanvoer vereist betere wegen. De eerste coöperatieve boterfabriek in Noord-Brabant werd in 1893 opgericht in Liessel. In hetzelfde jaar volgden nog Asten, Deurne, Milheeze en Someren. In 1894 zijn ook Aarle-Rixtel, Bakel, Beek en Donk en Vlierden in bezit van zo’n fabriek. In Stiphout gebeurde dat echter niet; men bleef de boter bereiden op de boerderij en verkocht die aan particulieren in het dichtbij gelegen Helmond. In het begin werden de fabriekjes aangedreven met handkracht, pas in het begin van de twintigste eeuw werd langzamerhand overgeschakeld op stoomzuivelfabrieken.
Op 30 maart 1906 gaan 71 personen over tot de oprichting van de Coöperatieve Roomboterfabriek “de Eendracht” in Helmond en worden de statuten vastgesteld voor notaris Sassen. Elk lid moest ieder jaar 1 gulden per koe in de kas van de vereniging storten. Voor het leveren van melk aan een andere boter- of margarinefabriek stond een boete van 25 gulden per overtreding. De karnemelk die niet kon worden verkocht moesten de deelnemers terugnemen. Op 21 mei van dat jaar wordt er voor 750 gulden een perceel bouwterrein van 5 aren gekocht van fabrikant Pieter Fentener van Vlissingen. Toen de consumptie van melk groter werd is de naam veranderd in “Coöperatieve Roomboterfabriek en Melkinrichting De Eendracht”.
Omdat men de losse verkoop van melk wilde terugdringen ging het bedrijf in 1936 zich toeleggen op het leveren van melk en papsoorten in flessen. Om dat gebruik te bevorderen werd er een intensieve reclamecampagne gevoerd en werd de prijs van flessenmelk zo laag mogelijk gehouden. Men betaalde per liter maar 1 cent meer dan voor melk die los werd geleverd. Dat alles had succes; de omzet verdubbelde in korte tijd, wat tot gevolg had dat er een volautomatische spoel-, vul- en capsuleermachine werd aangeschaft. De machine verwerkte 2400 flessen per uur met de mogelijkheid dat aantal nog op te voeren tot 4800. Ook karnemelkse pap, bloempap, rijstepap en havermoutpap werden in flessen geleverd. Nieuw was de chocolademelk die in flesjes met kroonkurk op de markt werd gebracht en in de zomermaanden produceerde men vanille en chocolade ijs dat uitsluitend door ijsventers op straat werd verkocht.
Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.
