De tram van Asten via Vlierden naar Helmond
Op 23 mei 2006 was het precies 100 jaar geleden, dat een nieuw vervoermiddel door de landerijen van Asten en Vlierden reed; de tram van de Eindhovense Tramweg-Maatschappij ‘De Meierij’. De tram was in Noord-Brabant in 1880 voor het eerst gaan rijden en vanaf dat moment werden door verschillende ondernemers ook plannen gemaakt voor tramlijnen in de regio Deurne-Asten-Someren. Vanuit Asten ijverde fabrikant Bluijssen voor een tramverbinding met Helmond, die vanuit Asten richting Someren moest gaan en dan langs de Zuid-Willemsvaart naar Helmond. Elk jaar waren de verwachtingen van de gemeentebesturen en inwoners hoog gespannen of de tram zou gaan rijden. De plannenmakers kregen het steeds niet voor elkaar, totdat ‘De Meierij’ zich er in 1903 in mengde. Het werd wel een lijntje Helmond-Asten, maar via een verrassend ander tracé, namelijk via Ommel en het Vlierdense Brouwhuis.
Woensdag 18 mei 1904 was heel Asten en Ommel uitgelopen om het slaan van de ‘Eerste Spijker’ in de nieuwe trambaan bij te wonen. Die handeling werd verricht aan de weg van Asten naar Ommel door burgemeester Frencken, die toen zijn diamanten burgemeesters jubileum vierde. Twee jaar later, op woensdag 23 mei 1906, reed de eerste tram over die rails. Van het tramstation in de huidige Prins Bernhardstraat ging het naar het tramstation in Ommel, dan via Beek en Oostappen naar Brouwhuis. In Vlierden waren stopplaatsen op Beersdonk en Peeleik. Dan reed de tram een stukje over Bakels grondgebied om zo in Helmond te komen. Daar ging het langs de Deurneseweg, via Rooseind naar het treinstation in Helmond en zo verder tot de aansluiting bij Wachthuis 33 aan de Mierloscheweg op de tramlijn naar Eindhoven. Zesmaal per dag reed er een tram heen en weer. In Asten vertrok de eerste om 5 voor half 7 ’s morgens en de laatste rond 10 voor 8 ’s avonds. Vanuit Helmond konden de reizigers tussen kwart over 8 ’s morgens en half 9 ’s avonds richting Vlierden en Asten. De trams waren niet alleen bedoeld voor reizigers, maar ook voor het vervoer van goederen. Daarom had Bluijssen zo voor een spoorverbinding met Helmond geijverd. En ook andere ondernemers speelden in op de nieuwe verbinding. Henri Michielsen bijvoorbeeld adverteerde in de regionale krant met “De tram naar Asten is heden geopend. Menschen van Asten en omstreken vergeet nu niet bij een bezoek aan Helmond even aan te komen in den sigarenwinkel van Henri Michielsen Lzn. nabij ’t station”.
De dag na de eerste rit was het Hemelvaartsdag. De nieuwe tram was een mooie gelegenheid voor veel bedevaartgangers om in Ommel te geraken. Getuige de berichten in diverse kranten gebeurde dat ook. “Zooals men wel verwachten kon, was Donderdag (Hemelvaartsdag) het vervoer op de nieuwe tramlijn Helmond – Asten ontzettend druk. Ofschoon er slechts een beperkte publiciteit was gegeven van de vertrekuren, liep het storm, en vooral ’s namiddags waren de rijtuigen tot berstens toe gevuld met passagiers, meestal met bestemming naar Ommel”, berichtte de ‘Zuidwillemsvaart’. De andere regionale krant ‘Nieuws van de Week’ informeerde zijn lezers ook in die trant en meldde nog, dat de tramwegmaatschappij dinsdag 29 mei extra wagens had ingezet, omdat “de Mierlosche processie per zelfde gelegenheid naar het miraculeus beeld” van de Lieve Vrouw van Ommel was getrokken. De verslaggever zelf was onder de indruk van de nieuwe tram en verwachtte dan ook op gewone dagen een drukke bezetting. “’t Is dan ook een lust eens mee te rijden; zelfs al heeft men niets verrichten, zou men een toertje mede maken, alleen om eens in de prachtige tramwagens te zitten. Deze toch munten uit in sierlijkheid en degelijkheid. Nog op geen enkele lijn zagen wij zulke groote, ruime en flink ingerichte rijtuigen, die zoowel de reizigers der 2e als die der 3e klasse als het ware tot binnentreden uitnoodigen. Ook bij avond zit men er recht gezellig, want eenige helder brandende lampen, in het midden der wagens aangebracht, verspreiden een aangenaam, voldoend licht, terwijl de ventilatie, zeer practisch ingericht, zorgt voor de noodige frischeid. Ook voor de veiligheid is goed gezorgd, immers de eveneens ruime balcons zijn zoodanig met hekdeuren afgesloten, dat afvallen zoo goed als onmogelijk is.”
Maar verkeer is verkeer en ongelukken zijn dan ook niet te vermijden. In februari 1907 gebeurde het eerste Vlierdens tramongeluk. Twee boeren, elk met paard en kar, keerden terug uit Helmond. In de herberg van Gijsbers aan de tramlijn wilden ze een borrel achteroverslaan. Blijkbaar waren ze al niet helemaal helder, want de aanstormende tram hadden ze niet in de gaten en deze botste tegen één van de karren. Schade: een verbrijzelde tramlantaarn, een kapotte kar en een gescheurde boerenkiel. Het paard kwam met de schrik vrij.
Niet alleen Bluijssen maakte tot zijn faillissement in 1907 voor het goederenvervoer gebruik van de tram, ook andere ondernemers richtten zich er op. De Coöperatieve Handelsvereniging van de N.C.B. bouwde in 1928 op de Voorste Beersdonk in Vlierden een magazijn voor granen veevoer en kunstmeststoffen aan de tramlijn. Het eenvoudige gebouwtje is in 1932 uitgebouwd tot een modern goederenstation, dat trampassagiers ook als wachtlokaal konden gebruiken. Tevens kwam er een kalihok en een graanmalerij bij. Aan de huidige Brouwhuisweg in Deurne is het in deze gedaante één van de weinige herinneringen aan de tramlijn Asten – Helmond, die een eeuw geleden in gebruik is genomen.
In 1933 fuseerden diverse vervoersbedrijven, waaronder ‘De Meierij’ en kwam de busonderneming N.V. Brabantsche Buurtspoorwegen en Autodiensten (B.B.A.) tot stand. Dat betekende het einde van de tram tussen Asten en Helmond. De Astense machinisten en conducteurs, onder wie Lauke Koole en Willem van Lieshout, werden ontslagen met als alternatief de werkverschaffing. De tram reed boven verwachting nog door tot 15 mei 1935, de dag van het ingaan van de nieuwe dienstregeling. Spullen konden voortaan door vrachtauto’s vervoerd worden, reizigers door de BBA-bus. Die reed niet via Ommel en Brouwhuis naar Helmond, maar via Lierop en langs de Zuid-Willemsvaart.
Bronnen: archieven en verzamelingen van Asten, Deurne, Helmond en Vlierden bij het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.
