Een verborgen kapconstructie

In Eindhoven ontstond medio 2008 commotie over de sloop van een gedeelte van een van de oudste kapconstructies van de stad. Die constructie bevond zich in een pand aan de Vrijstraat dat ooit de fraaie naam had “Het Virginisch Schip”. De bouwdatum van deze kap wordt geschat op de periode tussen 1600 en 1650.

In Helmond zijn bij sloop en vernieuwingen diverse oude kapconstructies verloren gegaan, zoals in het pand op de hoek van de Markt en de Kerkstraat en ook het pand van Sprengers op de hoek Markt en Ketsegangske. Gelukkig zijn er nog enkele over, zoals in het Huis met de Luts. In dat pand verwacht je ook zo’n oude kap; een pand waar je dat veel minder zou verwachten is gelegen aan de Markt 14. De constructie zit verscholen achter een gevel van een type dat je in Helmond wel meer ziet uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Het pand staat op de gemeentelijke monumentenlijst vooral vanwege die monumentale kapconstructie.

In de tachtigjarige oorlog met zijn rondtrekkende troepen was Helmond dan weer Spaans, dan weer Staats. Bij een derde poging van de opstandelingen om de stad in te nemen werd in 1587 alles platgebrand. Omdat de meeste huizen in die tijd van hout waren bleven er niet veel staan. De kapconstructie zal dan ook dateren van na 1587. Het Huis met de Luts werd pas in 1594 weer opgebouwd. Zo zal het ook met andere huizen zijn gegaan.

In 1832 bij de aanvang van de kadastrale registratie is het huis aan de Markt 14 eigendom van fabrikant Anthonie Raijmakers. Na zijn overlijden worden zijn bezittingen in 1867 verdeeld. De erfenis bestaat uit 69 huizen gelegen in Helmond, Bakel en Gemert en waardepapieren. De totale waarde van de bezittingen is 148.582 gulden. Schoonzoon Johannes Franciscus Sanders krijgt onder anderen een huis aan de Ameidestraat, zoon Antonius Godefridus Raijmakers krijgt het huis aan de Markt dat deel uitmaakt van een perceel waarop ook een huis aan de Ameidestraat staat. De weduwe van Antonius Godefridus was Maria Wilhelmina van Glabbeek, die bij testament haar goederen vermaakt aan de fabrikant Arnoldus Henricus Jacobus van Glabbeek. In 1905 doet deze laatste de goederen bij een openbare verkoping in café Meelis-Emans aan de Markt van de hand, waarbij het perceel D 227 gesplitst wordt; het huis in de Ameidestraat 16 wordt gekocht door koperslager Henricus Edmundus van Laarhoven, het huis aan de Markt 14 wordt verkocht aan schilder Johannes Urbanus Hermans voor 8420 gulden. Schilder Hermans moet voor deze aankoop 6000 gulden lenen van de bekende Willem Prinzen, lid van de Eerste Kamer der Staten Generaal.

Op oude foto’s van rond 1900 heeft het huis nog een woonfunctie. We zien dan op de begane grond 2 ramen met rechts daarvan de voordeur met groot bovenlicht; voor het huis een hardstenen stoep met paaltjes en kettingen. Later wordt dit alles vervangen door een winkelpui.

De weduwe van schilder Hermans verkoopt het huis rond 1928 aan de zussen Maria Hendrika en Elisabeth Petronella van Laarhoven. Hun broer Wilhelmus Josephus van Laarhoven heeft inmiddels het bedrijf in haarden en kachels van zijn vader in de Ameidestraat overgenomen. Het inmiddels tot winkel verbouwde huis aan de Markt gaat net als het aan de achterzijde aangrenzende pand in de Ameidestraat dienen om het inmiddels met electrische apparaten, zoals stofzuigers en wasmachines, uitgebreide assortiment uit te stallen.

In 1962 de fiwordt rma W.J. van Laarhoven Electrische Installaties opgeheven. De chemische reiniging van “De Vlinder” wordt in het pand aan de Markt gevestigd, in de jaren 80 opgevolgd door damesmodezaak “De Snuffelaar”.

Nu, anno 2008, is het in gebruik als zaak in sportmode met de naam Topsport. De houten kap was inmiddels in slechte staat geraakt, maar eigenaar Guus Broeckx was zo enthousiast over de unieke constructie in zijn pand dat hij deze met zorg heeft laten restaureren. De kap is inmiddels in oude luister hersteld. Jammer genoeg is er van dit bijzondere overblijfsel aan de buitenzijde niets te zien.

De foto dateert uit 1966. In het pand zit inmiddels de Vlinder. Links daarvan de ABN bank, rechts de ZieZo supermark van de Edah. Op de Markt mocht toen nog volop geparkeerd worden.

Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.