Geschiedenis van de Sint-Nicolaaskerk
Omstreeks 1500 werd in Valkenswaard de eerste rooms-katholieke kerk gebouwd ter ere van de heilige Sint-Nicolaas. Deze kerk stond op de plek waar nu het oude kerkhof ligt. Dit was het terrein tussen ‘Geenhoven’ en het ‘Dorp’, die samen ‘Wedert’ vormden. In deze tijd bestond deze voorloper van Valkenswaard uit zo’n 80 woningen. In de vijf eeuwen die volgden maakte het Sint-Nicolaasparochie een interessante geschiedenis door.
Een onstuimig begin
De eerste kerk heeft ruim 350 jaar bestaan. In deze periode heeft de kerk vele stormen moeten doorstaan. Door de eeuwen heen gebruikten doortrekkende soldaten het gebouw namelijk regelmatig als verblijfkwartier. In 1648 werd de Vrede van Münster getekend tussen Spanje en de Republiek der Verenigde Provinciën. Hierdoor kwam er een einde aan de Tachtigjarige Oorlog. Een belangrijk gevolg van dit verdrag was dat de het Gereformeerde geloof de ‘staatskerk’ van de Republiek werd. Alle goederen van de Rooms-Katholieke kerk vervielen aan de overheid. De katholieken moesten tot 1795 gebruik maken van schuilkerken. Ook de Sint-Nicolaaskerk werd in 1648 door protestanten in gebruik genomen. De katholieken zochten hun toevlucht in schuurkerken aan de Kromstraat. Toen de katholieken na anderhalve eeuw hun kerk weer terugkregen was deze zwaar beschadigd. Opmerkelijk is de katholieken zelf, uit woede over hun verdrijving, druk mee hebben gewerkt aan het verval van hun kerk; meerdere malen hebben ze de ramen ingegooid en andere vernielingen aangericht.
Een nieuwe start op de Markt
Omdat de kerk in zo’n slechte staat verkeerde was het noodzakelijk om een nieuwe kerk te bouwen. Deze nieuwe Sint-Nicolaaskerk kwam in 1860 klaar voor de 1300, nagenoeg allemaal katholieke, inwoners van Valkenswaard. De oude kerk werd aan haar lot overgelaten en vele inwoners kwamen stenen en puin halen voor eigen gebruik. Omdat het inwonersaantal binnen honderd jaar naar 7000 steeg was ook de nieuwe kerk al snel te klein. Het gebouw werd, op de toren na, helemaal afgebroken waarna een geheel nieuwe en grotere kerk werd gebouwd in 1927. Om de oude toren werd een nieuwe gemetseld. De huidige Sint-Nicolaaskerk is dus afkomstig uit 1927, maar de neogotische toren stamt uit 1860.
Bronnen:
- RHCe, Beeld- en geluidcollectie, inv. nummer 24021, St. Nicolaaskerk te Valkenswaard, 1949
- Damen, J. (2001). Naar een drie-eenheid: de geschiedenis van de parochies in Valkenswaard Noord 1920-200
