De Aalsterweg: handelsroute bezaaid met pleisterplaatsen

Voordat de Aalsterweg als zodanig bekend stond werd ze Steenweg of Straatweg genoemd. De Aalsterweg was onderdeel van de verbinding van Den Bosch - Luik. Den Bosch onderhield in de 18e eeuw belangrijke handelsbetrekkingen met Luik, waar zich een distributiecentrum voor goederen bevond. In 1713 startte Luik met de aanleg van de straatweg noordwaarts, Den Bosch startte in 1740 de werkzaamheden in zuidelijke richting. Luik vorderde met haar werkzaamheden tot Hasselt, Den Bosch tot Best. De voltooiing van de weg stuitte op onder meer politieke en financiële problemen. Met de bestrating van het laatste stuk van Borkel naar Stratum in 1818 was de weg een feit. Tot op de dag van vandaag is de Aalsterweg een belangrijke verkeersader van en naar het Zuiden. Vaak is ze verstopt met verkeer dat vanuit de N69 richting Eindhoven centrum gaat. De gemeente Eindhoven hoopt in 2010 een oplossing gevonden te hebben voor deze drukke invalsweg.

Links: in 1931 werd de Luikse steenweg gemoderniseerd. Hier is men aan het werk tussen Valkenswaard en Borkel en Schaft. Rechts: Aalsterweg gezien in de richting van Eindhoven. Aan de rechterkant vooraan bevond zich café Rozenstein met daarachter “De Twaalf Apostelen”, een twaalftal rijtjeshuizen die in de jaren ’70 van de vorige eeuw zijn afgebroken. In de plaats daarvan verrees het appartementencomplex Den Biest.

Als we vanaf het centrum richting de Aalsterweg rijden komen we eerst langs de Stratumsedijk. Aan het begin van de vorige eeuw stonden deze twee straten samen bekend als Dijk. Op de Stratumsedijk staan enkele panden die vroeger in bestuurlijk opzicht belangrijk waren. Op nummer 20 bevond zich namelijk het oude gemeentehuis van Stratum. Het pand werd in 1869 gebouwd voor de tabaksfabrikant A. de Block bekend van Mignot & De Block. In 1907 werd het pand gekocht door het gemeentebestuur. Tot 1920, het moment dat Stratum bij Eindhoven werd gevoegd, functioneerde het pand als gemeentehuis van Stratum. De villa is een rijksmonument en biedt nu onderdak aan onder andere Vict Informatici en Secretary Plus. Een tweede villa die als gemeentehuis werd gebruikt, maar ditmaal door de gemeente Eindhoven, was het pand op nummer 64. Het stond vooral bekend als Huize Sancta Ursula. Ook deze villa werd in 1869 gebouwd voor een tabaksfabrikant, namelijk de heer H. Coolen. In 1919 vestigden de zusters Ursulinen zich er. Tien jaar later kocht de gemeente Eindhoven het pand totdat ze haar intrek nam in het nieuwe stadhuis aan het Stadhuisplein. Huize Sancta Ursula werd in 1964 gesloopt en op dezelfde plek verrees de Stadsschouwburg. Het derde pand van waaruit bestuurd werd bevindt zich op nummer 27. De Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer hield er kantoor. Het herenhuis, dat op de gemeentelijke monumentenlijst staat, is nu het creatieve domein van De Heeren van Vonder, Credion, Wapenfeit en Cognito.

Prentbriefkaart van Huize Sancta Ursula. De zusters Ursulinen gaven het pand de naam Sancta Ursula toen ze er zich in 1919 vestigden. De zusters gaven in de tien jaar dat ze er woonden huishoudonderwijs.

Vanuit de Stratumsedijk rijden we door naar de Aalsterweg. Het valt op dat het gedeelte tot aan de Boutenslaan - Leostraat een ander karakter heeft dan het gedeelte erna. Op het eerste stuk heeft de detailhandel haar plek gevonden. Het ene winkelpand volgt op het andere. Vroeger bevonden zich aan de Aalsterweg opvallend veel café’s. Of dat te maken had met de slechte kwaliteit van het water en men om die reden dus veel bier dronk of met het feit dat op de route naar het Zuiden pleisterplaatsen nodig waren is onduidelijk. In de loop der jaren bevonden zich op de Aalsterweg onder anderen café In het Fortuin, café-restaurant Rozenstein, café De Huifkar, café Hoogenkamp, café Casino, café De Stratumse Barrier ook wel de oude Barrier genoemd en Hotel Café Restaurant van Aarle. Een aantal van deze café’s bestaat tot op de dag van vandaag. Bijvoorbeeld café Casino aan de Aalsterweg nummer 184 en café de Oude Barrier op nummer 262. Hotel Café Restaurant van Aarle op nummer 52 heeft een naamswijziging ondergaan en heet nu De Roemer Brasserie.

Links: gezelschap kaartspelers voor café In het Fortuin. De dame in het midden houdt een bordje met de tekst “Goede reis” omhoog. De foto is genomen in de jaren ’10 van de vorige eeuw. Café In het Fortuin bevond zich toen aan de linkerkant van de Aalsterweg, komend vanuit Aalst in de richting van Eindhoven. De Aalsterweg heette toen geen straatweg meer maar Dijk, waarmee de Stratumsedijk en de Aalsterweg samen werden aangeduid. Rechts: Aalsterweg gezien vanaf de splitsing met de Leenderweg in de richting van Aalst. Links café de Huifkar dat in september 1956 werd gesloopt voor de verbreding van de kruising Leenderweg-Aalsterweg. Naast café de Huifkar stonden “De Twaalf apostelen” en daarnaast café Rozenstein.

In tegenstelling tot het volgebouwde eerste gedeelte van de Aalsterweg doet het tweede gedeelte, vanaf de Boutenslaan - Leostraat richting de N69, rustiger aan. Hier treffen we veel vrijstaande villa’s aan waardoor de weg een weidser karakter krijgt. Tot 1938 was een van die villa’s Villa Van den Dungen aan de Aalsterweg nummer 137, vernoemd naar de kantonrechter Van den Dungen, de laatste bewoner van de villa. In dat jaar werd namelijk het terrein waarop de villa stond gekocht door de heer Reijnders van de NV OBAM en de heren Van Doorne, directeuren van de DAF tevens commissarissen bij de Metaal Compagnie Brabant (MCB). OBAM realiseerde op een gedeelte van het terrein nieuwbouw met onder andere een garage, showroom en tankstation. Toen de nieuwbouw in 1941 klaar was verhuisde OBAM van de Boschdijk naar de Aalsterweg. In datzelfde jaar werd de Metaal Compagnie Brabant opgericht, een groothandel in ijzer, staal en bevestigingsartikelen. MCB maakte in de beginjaren veelvuldig gebruik van zowel de oude vestiging aan de Boschdijk als de nieuwe vestiging aan de Aalsterweg van OBAM. In 1946 kon ze uiteindelijk zelf nieuwbouw plegen op het terrein naast OBAM. Inmiddels is MCB naar Valkenswaard verhuisd en bevindt OBAM zich aan de Mathildelaan. Op het terrein aan de Aalsterweg vinden we nu Galvano Groothandel BV en BUMAT keukens. Er kan nog steeds getankt worden, hetzij dat het nu bij SHELL is.

Een volgende bekende villa is de villa Kortonjo op nummer 237-239. Deze villa stond op een landgoed waarop onder meer een herenhuis met stal en een koetshuis stonden. Eind 19e eeuw kwam dit alles in bezit van notaris Jo Fens, die op het landgoed een nieuw huis en een boerderij liet bouwen. Het nieuwe huis kreeg de naam Kortonjo, wat een samentrekking is van de namen van mevrouw Fens (Cor), de zoon van het notarisechtpaar (Ton) en notaris Fens (Jo). De villa is een Rijksmonument.

Links: prentbriefkaart van Villa Van den Dungen aan de Aalsterweg uit begin 1900. Deze villa moest wijken voor de bouwplannen van de OBAM en de Metaal Compagnie Brabant. Nu is daar Galvano Groothandel B.V. en BUMAT keukens gevestigd. Rechts: villa Kortonjo. De naam van de villa is een samenstelling van de voornamen van de notarisfamilie Fens: Cor, notarisvrouw, Ton, de zoon en Jo Fens de notaris zelf.

Als we vervolgens doorrijden zien we op nummer 259 de residentie Florastate en de villa Flora liggen met daarachter de wijk Florapark. Dit gebied beslaat ongeveer vier hectare en was in de jaren ’30 van de vorige eeuw nog onontgonnen. Na 15 jaar planvorming en ontwikkeling werd op 19 maart 1930 Sint Josephdag (Sint Joseph is de patroonheilige van Eindhoven), de eerste steen gelegd voor het Sint Joseph ziekenhuis. Op 1 juni 1932, werd het ziekenhuis officieel ingewijd door monseigneur Diepen, bisschop van Den Bosch. Het ziekenhuis had toen een capaciteit van 203 bedden en de verpleging was in handen van de Congregatie van de Kleine Zusters van de Heilige Joseph uit Heerlen.
In 1972 werd duidelijk dat volledige nieuwbouw noodzakelijk was op een andere locatie. In Veldhoven werd die nieuwe locatie gevonden die ruim tien jaar later werd betrokken. Het oude ziekenhuis aan de Aalsterweg werd gesloopt. Inmiddels is het ziekenhuis gefuseerd met het Diaconessenziekenhuis uit Eindhoven en draagt het de naam Máxima Medisch Centrum.

Niet alleen bij het ziekenhuis streek een congregatie neer. Verderop, op nummer 289, vestigde zich in 1894 de congregatie Broeders van Liefde. Het betreft het landgoed dat nu bekend staat als Eikenburg. De eerste bewoner van Eikenburg was jonkheer Michael van der Beken Pasteel. In 1832 erfde hij de Heihoef, zoals het landgoed in die tijd heette, en ging er een jaar later wonen tot aan zijn dood in 1864. Op het landgoed liet hij een herenhuis bouwen en daar rond omheen liet hij verschillende boerderijen bouwen, waaronder de Leemhoef en de Pannenhoef. Na de dood van zowel de jonkheer als zijn vrouw ging het landgoed over naar respectievelijk jonkheer Smits van Oyen, Felix Keunen en de Franse paters redemptoristen. Deze paters wilden naar Frankrijk terugkeren en zetten het landgoed te koop. In 1894 kocht de congregatie Broeders van Liefde het landgoed en openden er in 1895 een pensionaat voor jongens van gegoede komaf. Drie jaar later werd de naam Heihoef vervangen door de naam Eikenburg. Heihoef leek namelijk te veel op de naam van het gesticht “De Heibloem” in Limburg. De naam nieuwe naam Eikenburg verwees naar het grote aantal eikenbomen op het terrein.

Links: panorama van het St. Joseph ziekenhuis, gelegen op nummer 259. In 1939 werd de foto genomen vanaf de watertoren. Op de voorgrond is villa Eikenhof, Aalsterweg nummer 300, te zien. Rechts: deze foto werd genomen zo’n 10 jaar nadat in 1894 de Broeders van Liefde “Eikenburg - Pensionaat voor Jongeheeren” startten.

Op de Aalsterweg vinden we meer villa’s die verwijzen naar de vele eikenbomen. Zo staat op nummer 300 villa Eikenhof en vinden we op nummer 310 villa Eiken Oord. Ook het voormalig hotel café restaurant Eikenburg verwees naar de boomsoort, maar heet nu Oriëntal Green House. Tegenover dit restaurant vinden we de Genneper Sportparken met onder andere het Indoor Sportcentrum waar elk jaar in oktober de Alex Tennis Classics gehouden worden. Op het sportpark kan gehockeyd, gegolfd, gevoetbald, gezwommen, geschaatst, getennist en gerecreëerd worden. Op de voetbalvelden vinden we EVV Eindhoven en FC Eindhoven. EVV Eindhoven werd in 1909 opgericht en was vooral in de jaren ’50 van de vorige eeuw succesvol, resulterend in een landskampioenschap in 1954. In 1997 werd de club opgesplitst: EVV Eindhoven ging verder als amateurclub en FC Eindhoven werd profclub. Ook de hockeyclub Oranje-Zwart is actief op de velden. Na haar ontstaan in 1933 is ze uitgegroeid van 24 naar inmiddels zo’n 1700 leden. In 1970 werd Dames 1 landskampioen, Heren 1 deed dit nog recent in 2005. Ook het water van Eindhoven heeft kampioenen voortgebracht. Zo traint Pieter van den Hoogenband in het nieuwe Nationaal Zwemcentrum de Tongelreep, Ireen Wüst kreeg de smaak te pakken voor het schaatsen in het IJssportcentrum.

We zijn bijna bij het einde van de Aalsterweg aangekomen. Voordat we echter de stad verlaten vergeten we niet om een laatste pleisterplaats te vermelden, namelijk hotel Eindhoven van de Van der Valk.