Onthulling oorlogsmonument 18 september 1954
De oorlog mocht dan vijf jaar geduurd hebben, aan de totstandkoming van een monument om die periode te gedenken ging een strijd van tien jaar vooraf. Beschuldigingen van wansmaak, een schertsvertoning en een gebrek aan stijl waren wel de minste kwalificaties om diverse ontwerpen in de prullenmand te doen belanden.
Al in mei 1945 werd door de Vereniging voor Vreemdelingenverkeer het initiatief genomen om een comité te vormen voor de oprichting van een monument voor de Eindhovense oorlogsslachtoffers. Dit gezelschap schreef in 1947 een prijsvraag uit die een ontwerp van Ir. Boks met de titel “All Glorious Within” met de eerste prijs bekroonde. De jury was dan wel tevreden, bij erkende critici wekte “dit geval min of meer de zin voor humor op”. Zou het lelijkste monument van Nederland in Eindhoven komen?
Na een felle pennenstrijd en heftige discussies over de vormgeving en de plaats van het monument werd door de Gemeenteraad op 23 februari 1953 het uiteindelijke ontwerp van de kunstenaar Paul Grégoire aanvaard. Eind goed al goed want Eindhoven kreeg zo een monument van een uitzonderlijke kwaliteit. Het ontwerp was technisch zo moeilijk dat het beeld in een gespecialiseerd atelier in Parijs gegoten moest worden. Transportondernemer Harry van Vroonhoven viel de eer te beurt om met zijn truck met oplegger de bronzenbeeldengroep van de Franse Lichtstad naar de Brabantse Lichtstad te vervoeren. Prof.dr. N. A. Donkersloot, die door de burgemeester eigenhandig werd aangeschreven ontwierp de tekst:
Gij die hier staat
Gedenk hun dood
Hun offer groot
Voordat gij gaat
De bronzen fakkel werd ontworpen door prof. Wenckebach. Het monument werd tijdens een ontroerende plechtigheid op 18 september 1954 door burgemeester Kolfschoten onthuld. In 1965 tenslotte konden vele passanten zich vergapen aan het technisch vernuft waarmee het monument van de ene kant van het plein naar de huidige standplaats werd gesleept.
Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.
