De donkere Engelseweg

In de jaren vijftig van de vorige eeuw waren er nog weinig bedrijven gevestigd op wat nu industrieterrein Hoogeind heet. Natuurlijk was er de H.T.M. en vanouds de bedrijven langs het kanaal. De Engelseweg kreeg haar naam officieel bij raadsbesluit van 24 april 1950. In de volksmond heette deze weg, die na de bevrijding van Helmond in 1944 werd aangelegd ten behoeve van de geallieerde troepen, al langer zo. Om de stad te ontlasten van doorgaande troepen besloten de Engelsen om parallel aan de spoorbrug een verkeersbrug aan te leggen en vandaar een nieuwe weg die uitkwam bij de spoorlijn ter hoogte van de huidige Burgemeester van Houtlaan. Deze weg die een draagvermogen had van zeventig ton werd grotendeels aangelegd door Helmondse fabriekarbeiders. De loonkosten die nodig waren om de uitgeleende werknemers te betalen kwamen voor rekening van het Britse leger.Volgens een column van Bram Brom in de Helmondse Courant van 1956 was de weg toen nogal moeilijk begaanbaar, en de verlichting liet helemaal te wensen over. “Wanneer men boven op het haantje van de St. Lambertustoren zou gaan zitten, dan zou men duizenden Helmondse lampjes zien. Want straatlantaarns hebben we zo veel in onze vaderstad. Ziet men echter in de richting van de Engelseweg, dan kan men uitsluitend twee lampjes zien, die de ingang van de St. Annakerk verlichten. De weg zelf is namelijk geheel niet verlicht. Jong geliefden zijn ons wellicht dankbaar voor de tip, edoch ze hoeven dat niet te zijn, want het donkere weggedeelte heeft de mogelijkheid van verderf in zich, vanwege de talrijke kuilen en oneffenheden die er in zitten en vanwege de sloten die er langszij gegraven zijn en waar men gemakkelijk zonder erg in kan plonsen”.

In datzelfde jaar 1956 vraagt de “N.V. Cartonnagefabriek Het Zuiden” het gemeentebestuur om medewerking te verlenen aan haar plannen om naar de Engelseweg te verhuizen. Het bedrijf was toen nog gevestigd aan de Kanaaldijk in gebouwen die de firma huurde van de N.V. Koninklijke Nederlandse Machinefabriek v/h E.H. Begemann. Ze zaten daar in het gedeelte dat gelegen was achter hotel Westende. Hoewel de aanleg van de Kasteel-Traverse op die plaats pas in 1963 zou starten, waren er al onderhandelingen gaande over de aankoop door de gemeente van benodigde gronden en panden. Ook Begemann zou op die manier een gedeelte van haar terrein kwijtraken. Om in hun eigen behoefte aan bedrijfsruimte te kunnen voorzien had het bedrijf de huur aan “Het Zuiden” opgezegd. De directie wilde daarop een bouwrijp terrein aan de Engelseweg van de gemeente kopen om het bedrijf naar een daar op te richten “industrieflat” te kunnen overbrengen. Om dat alles te financieren werd de gemeente om medewerking gevraagd. “Het Zuiden” wilde graag voor een gedeelte van de aankoopkosten van het bouwterrein, maar ook voor de bouwkosten van het nieuwe gebouw, een gemeentelijk hypothecair krediet. Voor de aankoopkosten vroegen ze 19.600 gulden en voor de bouwkosten 140.000 gulden, af te lossen in 40 jaren. Burgemeester en Wethouders stelden de gemeenteraad voor om de gevraagde medewerking te verlenen, mede gezien het grote belang dat de totstandkoming van die transactie had voor zowel de gemeente als voor de plaatselijke industrie.

Schroeven en bouten, naaigaren, en ook de chocolaatjes van de Helmondse Cacaofabriek moesten worden ingepakt. Enkele Helmondse bedrijven die kleine artikelen vervaardigden hadden daarom een eigen afdeling voor kartonnage. In het begin van de twintigste eeuw zien we ook zelfstandige kartonnagebedrijven ontstaan. Bekend zijn de twee nog bestaande Helmondse kartonnagebedrijven. Van Dam begon in 1909 als strohulzenfabriek. In die tijd was Helmond het landelijk centrum voor de fabricage van strohulzen en strokoord dat gebruikt werd voor verpakkingsdoeleinden, vooral voor breekbare waren als lampen en flessen. Tegenwoordig is Van Dam een onderdeel van Smurfit Kappa, een specialist op het gebied van groot formaat kartonnen verpakkingen. Johanna van Wezel stichtte bij de spoorwegovergang aan de Kanaaldijk een bedrijf dat in het begin voornamelijk schoendozen maakte en luxe verpakkingen. Dit bedrijf is als “Kartonnages van Wezel” nog altijd actief in Helmond; en voor luxe verpakkingen kunt u er nog steeds terecht.

De kartonnagefabriek 'Het Zuiden' werd in 1917 opgericht door W.F.K. Lenshoek en J.A. Trimpe Burger. Na de verhuizing van de Kanaaldijk naar de Engelseweg bleef het bedrijf daar gevestigd tot de liquidatie in 1979. Het archief van het bedrijf berust tegenwoordig bij het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven. De gebouwen zijn nu in gebruik bij Vibo Benelux, een onderneming gespecialiseerd in levering van ventilatoren en aandrijvingen.