Willemstraat en Wilhelminaplein: een omgeving met koninklijke allure

In 1873 ontstaan de plannen voor de aanleg van de Willemstraat en het Wilhelminaplein. De Willemstraat moest een nieuwe verbinding vormen tussen Strijp en Eindhoven en Zeelst via Strijp. Het aanleggen van de weg had veel voeten in de aarde. De verbinding moest worden opgehoogd, er moest een brug over de Gender komen en een overweg voor het Valkenswaards lijntje. In 1879 komt uiteindelijk de goedkeuring van het ministerie en de provincie om te starten met de aanleg en zes jaar later, in 1885, wordt de Willemstraat opgeleverd. De straat heeft koninklijke allure: er worden statige huizen gebouwd. Deze ontwikkeling doet de gemeenteraad besluiten de straat een jaar eerder te vernoemen naar Koning Willem III. In 1884 vierde hij namelijk zijn zilveren jubileum als Koning der Nederlanden.

Bekendmaking van de aanbesteding van een “kunstweg van Eindhoven over Strijp naar Zeelst”. In 1884 krijgt deze kunstweg de naam “Willemstraat”.

Willemstraat-voorste gedeelte
Van de statige uitstraling die de Willemstraat vanaf het begin had is weinig meer over. Je moet goed kijken, vaak van een afstand, om nog originele elementen te ontdekken in de gevelwand. De rechterzijde van de Willemstraat, komend vanaf de Emmasingel, is totaal vernieuwd. De straat begint met een eyecatcher die in 1999 werd voltooid: De Regent. Het is de eerste woontoren van Eindhoven en maakt onderdeel uit van het Regentekwartier, dat na het Clausplein verder gaat met nog zes wooncomplexen. Oorspronkelijk stond aan deze zijde aan het begin van de straat een andere eyecatcher: een gebouw met een vijfhoekige gevel. Het was de woning van de familie Van Reuth. Later was dit pand  in gebruik als hotel-café. De bebouwing liep vervolgens in een rechte lijn door, onderbroken door villa’s. In 1922 bouwde Philips, ongeveer ter hoogte van het begin van het Wilhelminaplein, aan de Willemstraat een hoofdadministratiegebouw. Aan de overkant herkennen we nog de oorspronkelijke woningen. Het is opvallend hoeveel van deze woningen nu gebruikt worden door uitzendbureaus.

Van links naar rechts: de ingang van de Willemstraat vanaf de zogenaamde vijfsprong: Keizersgracht-Emmasingel-Kleine Berg-Vrijstraat-Willemstraat. Willemstraat gezien vanaf de Keizersgracht in de richting van het Wilhelminaplein. Rechts het hoofdadministratiegebouw van Philips, dat gebouwd werd in 1922. De Willemstraat gezien vanaf het Wilhelminaplein in de richting van de Keizersgracht. Het mozaïek op het pand aan de rechterkant is nog steeds aanwezig.

Wilhelminaplein
In tegenstelling tot de Willemstraat is het Wilhelminaplein sinds haar bebouwing nog grotendeels in tact. Met een oude prentbriefkaart in de hand zijn de panden gemakkelijk te herkennen en waan je je 100 jaar terug in de tijd. Het Wilhelminaplein kreeg haar naam pas 21 jaar later dan de Willemstraat, namelijk in 1905. Echter daarvoor werd het plein al gebruikt voor markten en feesten. In de volksmond heette het dan ook de Nieuwe Markt, als tegenhanger van de (oude) Markt. Alhoewel de vorming van het plein al begint met de komst van de Willemstraat worden er pas woningen gebouwd vanaf 1904. Het pand op nummer 6/7 is onder uitgaand Eindhoven wellicht het meest bekend. Hier zit café Wilhelmina. Ernaast zit café Prins Hendrik en op de eerste verdieping kan gegeten worden in eetcafé Oranje Boven. Voorheen zat hier op nummer 6 de firma Nederlands Behangselpapierindustrie Goudsmit Hoff en op nummer 7 een reisbureau van busonderneming Jacques van Dijk. In de jaren ’50 zit in het pand de Bataafse Accufabriek. Links van dit pand vinden we op nummer 5 café-restaurant De Gaper. In het nog prille bestaan van het plein vestigde Frans Smits Paulissen hier een stalhouderij en een koffiehuis. Sporen daarvan zijn nog steeds op het pand te zien boven de deur. Op nummer 8 vinden we café De Groot. Hier was in vroeger tijd de fotowinkel van Piet Jonkers en later fotoatelier Wilhelmina. Op de hoek met de Prins Hendrikstraat zien we hotel-restaurant Benno op nummer 9. In dit pand zat vroeger het bedrijf J. van den Broeck-Smulders. Van den Broeck verkocht koffie, thee, spek, reusel en IDA-margarine. Hij richtte ook de Eerste Eindhovense Distilleerderij op. Verderop vinden we op nummer 14 brasserie Auberge Nassau. Dit pand werd in 1912 gebouwd door dezelfde Frans Smits-Paulissen van nummer 5 als nieuw woonhuis.

Briefhoofd van de firma Joh. Van den Broeck-Smulders, gevestigd op Wilhelminaplein nummer 9, nu hHotel Rrestaurant Benno.

Op de kop van het Wilhelminaplein staat op nummer 17 een grote villa waar nu Frontaal Reclameadviesbureau huist. Aan de andere zijde van het plein stond ook een bedrijf, de stoom- koek en broodfabriek van J. van den Hurk-van Brunschot . Deze fabriek bestaat al vanaf 1891, toen nog met de ingang aan de Willemstraat. In 1912 wordt een nieuwe fabriek gebouwd, ditmaal met winkel, en ingang aan het Wilhelminaplein. Het gebouw bestaat niet meer, omdat het verwoest werd door een brand. De plaats in de oude gevelwand is nu ingenomen door een nieuw appartementencomplex. Aan deze zijde van het Wilhelminaplein waren na de oorlog vooral accountantskantoren gevestigd, waaronder De Wert Accountants.
We verlaten het Wilhelminaplein en vervolgen onze tocht door de Willemstraat, waarbij we eerst nog voorbij restaurant 1910 komen dat op de hoek van het plein en de Willemstraat staat. De tekeningen van dit gebouw dateren van 1910 en in 1911 werd de bouw afgerond. In de villa zat onder andere stoffenbedrijf De Greef. De laatste 40 jaar werd het pand gebruikt als restaurant.

Van links naar rechts: komend vanaf de Willemstraat is dit het zicht op het Wilhelminaplein. Alle panden die op deze foto staan zijn er nog. Een aantal worden gebruikt voor de horeca, waaronder café-restaurant De Gaper, café Wilhelmina en hotel restaurant Benno. Het Wilhelminaplein met zicht op de Hoogere Burgerschool. In het pand links zit nu Frontaal Reclameadvieskantoor. De huizen rechts naast de school staan er nog behalve het pand uiterst rechts. Daar zat vroeger de Stoom, Koek- en Broodfabriek van J. van den Hurk-van Brunschot. Het Wilhelminaplein gezien richting de Willemstraat. De villa en de Philipskantoren aan de Willemstraat hebben nu plaatsgemaakt voor het Regentenkwartier.

Willemstraat-achterste gedeelte
We lopen richting de Vonderstraat en zien dat de gevelwand aan de linkerkant van nummer 57 tot en met 65 onveranderd is gebleven. Op nummer 61 zit restaurant Boon en op nummer 65 restaurant De 4 Azen. Iets verderop aan de overzijde stond vroeger een spoorweghuisje van het Valkenswaards lijntje. In tegenstelling tot het huisje aan de Hoogstraat is dit huisje verdwenen. De overweg was meteen ook de natuurlijke grens tussen Eindhoven en Strijp. 

Links: het achterste gedeelte van de Willemstraat, vlak voor de huidige Vonderstraat. De huisjes links zijn nu nog te bewonderen vanaf nummer 57 tot en met 65. Op nummer 61 zit restaurant Boon. Rechts: aan het einde van de Willemstraat (voor de huidige Vonderstraat) stond het spoorweghuisje van het Valkenswaards lijntje. In het pand aan de linkerkant (nr. 65) is nu restaurant De 4 Azen gevestigd.

Willemstraat-voorheen de verlengde Willemstraat
We steken de Vonderstraat over en lopen verder de Willemstraat in, vroeger geheten de Verlengde Willemstraat. In de verte zien we aan de rechterkant een vrij hoog pand uitsteken. Dit is het pand van Norbert van Reuth, de sigarenfabrikant. Het pand is nog zoals op de foto, maar heeft nu uiteraard een andere eigenaar, “Annemieke Romantisch Wonen”.

Vroeger heette het gedeelte van de Willemstraat voorbij de Vonderstraat de Verlengde Willemstraat. We kijken hier in de richting van de Vonderstraat. Links het pand met als opschrift Norbert van Reuth. Hij was sigarenfabrikant. Nu zit hier “Annemieke Romantisch Wonen”.

Zoals we gezien hebben is de Willemstraat behoorlijk veranderd sinds het ontstaan van de straat in 1885. De toekomstige ontwikkeling ziet er gunstig uit. Steeds meer bedrijven, winkels en restaurants met een luxe uitstraling strijken er neer. Wellicht komt hiermee de koninklijke allure van weleer weer een beetje terug.