Paterslaan (2)
Onderstaande foto toont de directeurswoning van de Rijks HBS in Helmond. De voordeur van het fraaie huis ligt aan de kant van het schoolplein, maar is te bereiken via een apart poortje aan de Paterslaan. Het adres is dan ook Paterslaan 46. Dat is overigens niet altijd zo geweest. Tot de tweede helft van de jaren twintig van de twintigste eeuw had het huis hetzelfde adres als de school, namelijk Molenstraat 193. Bij onderzoek in het kadaster naar de geschiedenis van het huis levert dat een moeilijkheid op. Ook voor het kadaster vormen de school en de bijgebouwen één geheel. De omschrijving luidt H.B. School, gymnastieklokaal bergplaats, erf, tuin. Een woning wordt helemaal niet vermeld. En dat terwijl er twee woningen op het terrein stonden. Zowel de conciërge als de directeur woonden bij de school.
De conciërgewoning is op de foto niet te zien. Wel is een klein stukje zichtbaar van het gymnastieklokaal. Dat gebouw werd in 1907 neergezet ter vervanging van een veel kleinere 'gymnastiekinrigting' die er was neergezet bij de bouw van de school. Het oude lokaal was slechts 10 x 6 el groot. De oude lengtemaat el was slechts 0,69 meter, dus erg groot was de ruimte niet. Toen in 1907 het nieuwe gymnastieklokaal was gebouwd werd in 1910 het oude lokaal omgebouwd tot conciërgewoning. Die ging daarmee flink vooruit in ruimte want de oude conciërgewoning bestond slechts uit een verdieping met een gang, woonkamer, slaapkamer, keuken en vestibule. De slaapkamer was slechts 2,44 x 4,45 el breed. Dat is slechts 1,68 meter! Zet daar maar eens een tweepersoonsbed in.
Dan was de directeur aanzienlijk ruimer bedeeld, zoals te lezen valt in een dossier uit het archief van de school. De vestibule van de directeurswoning was alleen al 8,60 x 3,50 el. Daarnaast bevatte de benedenverdieping een salon, spreekkamer, kabinet, woonkamer en keuken. Op de bovenverdieping was een suite, een kabinet en twee slaapkamers. De suite alleen al had een lengte van 8,42 en een breedte van 5 el. Vergelijk dat maar eens met de slaapkamer van de conciërge! Boven in de woning was ook nog een zolder met een meidenkamer en onder de woning bevond zich een kelder met een grootte van 40 vierkante el.
De school en de bijgebouwen werden aanbesteed in 1865. De HBS was toen een heel nieuwe vorm van onderwijs. tot 1863, toen Thorbecke zijn wet op het middelbaar onderwijs maakte, bestond het middelbaar onderwijs uit gymnasia (in 1837 ontstaan uit de latijnse scholen), Franse scholen en R.K. Seminaria. Helmond probeerde direct een Rijks HBS te krijgen. Voorwaarde was wel dat de gemeente zelf zorgde voor een terrein, de gebouwen en de ambtswoning. Het werd de tuin van Van Glabbeek aan de Molenstraat. Architect was G. Vermeys, gemeentearchitect van Utrecht. Aannemer Lucas van Gaal uit Geldrop. Nadat de bouwwerkzaamheden enige vertraging hadden opgelopen, kon de nieuwe school in september 1866 in bruikleen worden afgestaan aan het rijk.
Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.
