De laatste Helmondse Zouaaf

Veel jongeren zal de term niets meer zeggen, terwijl veel ouderen ook nauwelijks meer een idee hebben wat zouaven nu eigenlijk waren. Hoewel, in Helmond valt het misschien nog wel mee. Daar werd per slot van rekening in 1970 door de Nederlandse afdeling van de afstammelingen van de Zouaven “Pro Petri Sede” de herdenking gehouden van het verloren gaan van de pauselijke staat in 1870.

In 1860 riep paus Pius IX jonge mannen uit Europa voor de eerste keer op om de pauselijke staat te verdedigen tegen het eenheidsstreven van de Italianen. Vanaf 1848 waren al grote delen van Italië samengevoegd. De pauselijke staat lag tussen het noorden en zuiden van Italië in. In 1860 verloor de paus al een groot deel van de staat, in 1870 ging de rest verloren. De paus had nu als wereldlijk rijk alleen nog de stad Rome. In 1879 werd ook dit laatste bolwerk van de paus veroverd. De paus en zijn opvolgers beschouwden zich na de val van Rome als gevangenen van de Italiaanse staat en weigerden het Vaticaan te verlaten. Pas in de jaren twintig van de twintigste eeuw werden de verhoudingen geregeld: het Vaticaan werd een onafhankelijk bestuurscentrum van de katholieke kerk.

In de jaren tussen 1860 en 1870 trokken ook veel Nederlandse jonge mannen naar Italië om de strijd aan te binden tegen de belagers van de paus. Zij kwamen in Oudenbosch bijeen om van daar uit gezamenlijk naar Rome te vertrekken. Bekend zijn de namen van negentien Helmonders. Enkele van hen zouden Helmond niet meer terug zien omdat zij op de slagvelden in Italië omkwamen.

De anderen die wel terug kwamen tooiden zich bij herdenkingen en protestacties tegen het de paus aangedane onrecht in hun zouavenuniform en vormden zo een opvallende verschijning. Op de foto lopen voor aan de stoet twee zouaven in hun oosters aandoend tenue.

bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.